Audyt finansowy – czym jest i jak go przeprowadzić?

14 października, 2022

Wielu osobom audyt finansowy kojarzy się z czymś złym i niepożądanym, co może spowodować problemy dla firmy. Jednak w rzeczywistości nie jest tak źle. 

Audyt finansowy lub rewizja finansowa to po prostu badanie, które ma na celu potwierdzenie rzetelności przygotowanego przez firmę sprawozdania finansowego. Jeśli wszystko zostało zrobione uważnie i dokładnie, audyt nie wykaże żadnych nieprawidłowości. 

⠀

Czym jest audyt finansowy?

⠀

Jak już wspomnieliśmy, audyt finansowy to badanie mające na celu potwierdzenie prawidłowości sprawozdań finansowych danej firmy. Rewizja finansowa ma za zadanie dostarczyć podstawy do stwierdzenia, że sprawozdanie finansowe rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową oraz wynik finansowy przedsiębiorstwa. 

Audyt podmiotów, które są zobligowane do przeprowadzenia go, musi być wykonywany co roku. W wyjątkowych sytuacjach, gdy sytuacja firmy jest niejasna, rewizja finansowa może być przeprowadzana częściej. 

⠀

Kto przeprowadza audyt finansowy dla firmy?

⠀

Audyt przeprowadzany jest przez biegłego rewidenta, czyli niezależnego specjalistę, który uzyskał uprawnienia Polskiej Izby Biegłych Rewidentów. Zadaniem audytora jest rzetelna ocena sytuacji majątkowej przedsiębiorstwa. 

⠀

⠀

Co polskie prawo mówi o audycie finansowym?

⠀

Większość kwestii prawnych związanych z audytem finansowym znaleźć można w dwóch aktach prawnych: Ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości oraz Ustawie z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym. Ta druga szczegółowo reguluje działalność biegłych rewidentów, włącznie z ich uprawnieniami i obowiązkami zawodowymi. 

Zdecydowanie ważniejsza jest jednak ustawa o rachunkowości, która zawiera większość regulacji prawnych związanych z audytem finansowym, w tym również listę podmiotów zobligowanych do przeprowadzania rewizji sprawozdań. 

⠀

Kto ma obowiązek przeprowadzania audytu finansowego?

⠀

Ustawa o rachunkowości jasno określa, że coroczne badanie sprawozdań finansowych muszą wykonywać:

• banki, instytucje finansowe, firmy inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń;
• firmy zajmujące się obrotem papierami wartościowymi, jednostkami uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych oraz innymi instrumentami finansowymi – domy maklerskie, platformy inwestycyjne;
• fundusze emerytalne;
• spółki akcyjne;
• pozostałe podmioty, które w poprzedzającym roku obrotowym, w którym sporządzono sprawozdanie finansowe, spełniły przynamniej dwa z poniższych warunków: 
  • zatrudniały przynajmniej pięćdziesiąt osób;
  • suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego wynosiła co najmniej  dwa i pół miliona euro;
  • przekroczyły pięć milionów euro netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych.

Jednak nie tylko spółki zobligowane ustawą zlecają wykonanie audytu finansowego. Coraz częściej sprawozdanie finansowe decydują się przeprowadzić właściciele prywatnych przedsiębiorstw, organizacje i stowarzyszenia. Zależy im na sprawdzeniu danych finansowych jednostki przez niezależny podmiot. Może to pomóc poprawić efektywność działania i wyłapać pojawiające się błędy.

⠀

⠀

Przebieg audytu finansowego 

⠀

Jak w praktyce przebiega sprawdzanie sprawozdań finansowych? Na początku firma musi dostarczyć biegłemu rewidentowi wszystkie niezbędne dokumenty. 

Przed przystąpieniem do właściwych czynności biegły rewident zapoznaje się ze sprawozdaniem finansowym. Pierwszym etapem rewizji jest badanie środowiska kontroli wewnętrznej. W trakcie tego badania przeprowadza się szereg czynności sprawdzających różne kwestie związane z praktyczną działalnością firmy. Biegły rewident przygląda się dokumentom związanym z działalnością operacyjną, obrotem i kontrolą aktywów firmy, a także obowiązkami poszczególnych pracowników.

Kolejnym etapem, najważniejszym dla wyników audytu finansowego, jest identyfikacja procesów gospodarczych, które zachodzą w spółce, a także ich opisanie. W tym czasie badane są przede wszystkim transakcje i zapisy księgowe. Ponadto sprawdzana jest prawidłowość wyceny aktywów i pasywów na dzień bilansowy, a także ustalany wynik finansowy za rok obrotowy. 

Jeśli biegły rewident uzna, że zachodzi taka potrzeba, może zainicjować różne testy – analityczne oraz szczegółowe, które dostarczają dodatkowych informacji i pozwalają na poznanie stopnia istotności oraz zakresu ewentualnych zniekształceń i błędów. Każdy z takich testów musi być wcześniej zaplanowany i przeprowadzony zgodnie z przyjętymi przez Polską Izbę Biegłych Rewidentów Międzynarodowymi Standardami Badania. 

Końcowym etapem rewizji jest sprawozdanie z badania, w którym biegły rewident wystawia opinię stanowiącą główny cel obowiązkowego audytu finansowego. Istnieją trzy rodzaje opinii:

• opinia bez zastrzeżeń – jest wystawiana, gdy zniekształcenia nie są istotne dla wiarygodności sprawozdania finansowego i nie wpływają na niego znacząco;
• opinia z zastrzeżeniami – wystawiana, gdy nie można sprawdzić prawidłowości niektórych części sprawozdania finansowego z przyczyn niezależnych;
• opinia negatywna – pojawia się, gdy istnieją istotne zniekształcenia, mocno wpływające na sprawozdanie finansowe.

⠀

Biegły rewident nie musi wystawiać żadnej opinii. Może odmówić tego w momencie, gdy z różnych przyczyn nie można było przeprowadzić wiarygodnego badania, więc jego opinia byłaby niemiarodajna i mogłaby być błędna. Jednak taka sytuacja nie zdarza się często. 

⠀

⠀

Jakie dokumenty są potrzebne?

⠀

Zanim rozpocznie się badanie, firma audytorska przekazuje szczegółową listę dokumentów, które są niezbędne do wykonania audytu. Wśród nich znajdują się:

• pierwsza wersja sprawozdania finansowego;
• rachunek zysków i strat;
• zestawienie obrotów i sald oraz bilans;
• dokumentacja podatkowa;
• umowy podpisane przez spółkę – często tylko te ważniejsze;
• regulaminy przyjęte przez firmę. 

⠀

Oprócz tego biegły rewident może poprosić o dodatkowe informacje, więc warto być przygotowanym na tę ewentualność. 

⠀

Dlaczego audyt finansowy jest tak ważny dla firmy?

⠀

Audyt finansowy ma na celu sprawdzenie i wyeliminowanie błędów i nieścisłości. Biegły rewident oprócz wykrycia ich doradza, co zrobić, by w przyszłości się one nie powtórzyły, i proponuje konkretne rozwiązania. Rewident może wskazać błędy nieświadomie popełniane przez pracowników, którzy zajmują się rachunkowością firmy. Można więc powiedzieć, że wpływa on pozytywnie na rozwój przedsiębiorstwa. Zalecone przez niego działania mogą w przyszłości usprawnić funkcjonowanie firmy.