Restrukturyzacja firmy. Kiedy jest potrzebna i z czym się to wiąże?

12 czerwca, 2020

W ostatnich miesiącach do „standardowego” zestawu problemów, z którymi codziennie borykają się przedsiębiorcy (m.in. nieuczciwi kontrahenci czy nieterminowe opłacanie faktur przez klientów) dołączył globalny kryzys gospodarczy wywołany przez pandemię koronawirusa. Wdrożone przez polski rząd środki zaradcze w postaci radykalnego zamrożenia gospodarki przełożyły się na pogorszenie płynności finansowej wielu firm, dla których w obecnej sytuacji priorytetem stało się zachowanie płynności finansowej oraz utrzymanie się na rynku. W osiągnięciu tego celu bardzo pomocna może okazać się restrukturyzacja przedsiębiorstwa, którą jednak należy przeprowadzić w odpowiednim momencie i we właściwy sposób, by była rzeczywiście skuteczna i przyniosła zakładane efekty.

Na czym polega restrukturyzacja firmy?

Proces restrukturyzacji to podjęcie określonych działań, przewidzianych przez polski system prawny w ustawie z dnia 15 maja 2015 roku Prawo restrukturyzacyjne, których zasadniczym celem jest uratowanie firmy przed wpadnięciem w poważny kryzys finansowy i w konsekwencji przed ogłoszeniem upadłości firmy oraz jej likwidacją. Pierwszym etapem zawsze powinna być przeprowadzona przez specjalistów (doradców restrukturyzacyjnych) gruntowna, wieloaspektowa analiza bieżącej sytuacji danego podmiotu, która pozwoli zidentyfikować obszary problemowe i określić zakres działań niezbędnych do uratowania firmy.

Co bardzo ważne, restrukturyzacja jest dostępna dla przedsiębiorstw, które dopiero są zagrożone niewypłacalnością, czyli utratą możliwości bieżącego regulowania swoich należności finansowych. Pozwala to podjąć z pewnym wyprzedzeniem działania zapobiegawcze, co z kolei zwiększy szanse przeprowadzenia procesów restrukturyzacyjnych skutecznie i bez zawieszania czy likwidowania działalności.

Typy postępowań restrukturyzacyjnych

Ustawa Prawo restrukturyzacyjne przewiduje cztery modele restrukturyzacji przedsiębiorstw, które są stosowane w zależności od sytuacji, w jakiej dany podmiot się znajduje. Dla polskich firm dostępne są następujące rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych:

postępowanie o zatwierdzenie układu – restrukturyzacja w tym trybie przebiega na etapie przedsądowym, dzięki czemu przedsiębiorca zyskuje możliwość zawarcia układu bezpośrednio ze swoimi wierzycielami. Co jednak istotne, warunki układu muszą zostać poparte przez większość wierzycieli, by restrukturyzacja w firmie odbyła się w tym modelu;
przyspieszone postępowanie układowe – ten tryb postępowania jest wykorzystywany zazwyczaj w sytuacji, gdy dana firma ma już dość dużo niewykonanych zobowiązań pieniężnych, ale nie doszło jeszcze do egzekucji komorniczych albo dopiero się one rozpoczynają. Przyspieszone postępowanie układowe pozwala dłużnikowi zawrzeć układ z wierzycielami, a jeśli warunki zostaną przez nich zatwierdzone, zostaje powołany doradca restrukturyzacyjny, następuje wstrzymanie egzekucji komorniczych i wdraża się w życie przygotowany plan zmian w firmie;
postępowanie układowe – ten tryb restrukturyzacji firmy jest przewidziany dla podmiotów, które wpadły w poważne kłopoty finansowe i których wierzytelności sporne przekraczają 15% sumy wszystkich wierzytelności. Układ z wierzycielami jest możliwy do zawarcia jedynie po sporządzeniu spisu wierzytelności i zatwierdzeniu go;
postępowanie sanacyjne – sanacja jest przewidziana jako rozwiązanie dla podmiotów znajdujących się w głębokim, poważnym kryzysie. Restrukturyzacja zakładu pracy w modelu sanacyjnym pozwala bez konsekwencji zrywać niekorzystne umowy i chroni firmę przed egzekucją komorniczą, ale zawarcie układu z wierzycielami staje się możliwe dopiero po zweryfikowaniu efektywności podjętych działań restrukturyzacyjnych.

Kiedy jest potrzebna restrukturyzacja?

Jak już wspominaliśmy, aby rozpocząć działania restrukturyzacyjne, wystarczy jedynie zagrożenie niewypłacalnością. W praktyce oznacza to, że wniosek o restrukturyzację mogą składać podmioty, których bieżąca sytuacja finansowa jest dobra, jednak z różnych względów doświadczają przejściowych problemów z płynnością finansową albo przewidują, że w takie kłopoty mogą wpaść.

Za niewypłacalność na gruncie polskiego prawa uznaje się taką sytuację, w której dłużnik stracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, a sytuacja ta utrzymuje się przez okres dłuższy niż 3 miesiące.

Możliwość skorzystania z działań naprawczych w ramach restrukturyzacji jest oczywiście dostępna także dla firm, które już zostały dotknięte kryzysem finansowym lub wobec których prowadzona jest egzekucja komornicza. Co bardzo ważne, forma prowadzonej działalności gospodarczej nie ma wpływu na możliwość podjęcia działań naprawczych w ramach restrukturyzacji, choć ustawa Prawo restrukturyzacyjne przewiduje określone wyłączenia (m.in. zakłady ubezpieczeń czy banki krajowe).

Cele i skutki restrukturyzacji

Najczęściej spotykana definicja restrukturyzacji mówi, że są to gwałtowne zmiany w aktywach, pasywach lub organizacji przedsiębiorstwa, ukierunkowane na utrzymanie restrukturyzowanej firmy na rynku i zapobieżenie jej likwidacji. Jest to zatem całkowite przeciwieństwo postępowania upadłościowego, którego podstawowym założeniem jest zaspokojenie roszczeń wierzycieli w jak największym stopniu.

W efekcie skutecznie przeprowadzonej restrukturyzacji firma utrzymuje się na rynku, odzyskuje płynność finansową i nadal może prowadzić dotychczasową działalność. Z reguły w trakcie restrukturyzacji redukowane są nierentowne obszary działalności, co w przypadku większych przedsiębiorstw może oznaczać zamknięcie całych działów lub znaczącą redukcję zatrudnienia.

Każdego przedsiębiorcę, który zauważa pierwsze oznaki problemów z płynnością finansową swojej firmy, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią i skonsultowania sytuacji. Praktyka pokazuje, że sprawne podjęcie działań restrukturyzacyjnych na możliwie wczesnym etapie pozwoli uniknąć podejmowania radykalnych działań w celu uratowania firmy i ustabilizowania jej sytuacji finansowej.