Prowadzenie firmy we współczesnych realiach rynkowych niesie ze sobą ryzyko wpadnięcia w problemy z płynnością finansową. Jeśli takie problemy utrzymują się przez dłuższy czas, grożą przedsiębiorcy niewypłacalnością, czyli niezdolnością do terminowego realizowania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Jeżeli opóźnienie w regulowaniu wymagalnych zobowiązań przekracza trzy miesiące, przedsiębiorca zobowiązany jest do złożenia wniosku o upadłość firmową. W takim wypadku ważny jest jak najszybszy kontakt w celu przygotowania strategii działania.
Podstawą prawną dla postępowań upadłościowych w stosunku do firm jest ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2003 r. Nr 60, poz. 535 ze zmianami). Określa ona podstawy orzeczenia upadłości danego przedsiębiorstwa, przebieg procesu postępowania upadłościowego, a także wyszczególnia następstwa zakończenia tego rodzaju postępowania.
Na gruncie polskiego prawa obowiązek ogłoszenia upadłości następuje przede wszystkim wtedy, gdy dana firma staje się niewypłacalna. Warto pamiętać, że za niewypłacalny uznaje się taki podmiot gospodarczy (niezależnie od jego wielkości – upadłość firmy jednoosobowej nie jest rzadkością), który nie reguluje należnych zobowiązań wobec wierzycieli przez okres dłuższy niż trzy miesiące. Co niezwykle ważne, za niewypłacalny zostanie uznany także podmiot, który nie wykonuje jedynie niektórych zobowiązań i to nawet w sytuacji, gdy są to należności stanowiące niewielkie kwoty.
W przypadku osób prawnych (spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, spółek akcyjnych, które nie prowadzą działalności gospodarczej, wspólników spółki partnerskiej oraz wspólników osobowych spółek handlowych, którzy odpowiadają za zobowiązania spółki całym majątkiem bez ograniczenia) ze stanem niewypłacalności mamy do czynienia w sytuacji, kiedy suma zobowiązań przekracza wartość majątku takiej osoby prawnej niezależnie od tego, czy zobowiązania te są wykonywane na bieżąco, czy też nie.
Zgodnie z przepisami zawartymi w ustawie o prawie upadłościowym i naprawczym, wniosek o ogłoszenie upadłości może zostać zgłoszony zarówno przez samego dłużnika, jak również przez każdego spośród wierzycieli. Ponadto wniosek o upadłość mogą złożyć następujące osoby lub instytucje:
Należy pamiętać, że dłużnik oraz każda osoba lub instytucja wspomniana powyżej ma ustawowy obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości firmy nie później niż w ciągu 30 dni od momentu wystąpienia podstawy do ogłoszenia upadłości. Niedopełnienie tego obowiązku może skutkować szeregiem konsekwencji, w tym odpowiedzialnością karną lub cywilną. Ich uniknięcie jest możliwe, jeśli przedsiębiorca zdecyduje się na skorzystanie z pomocy profesjonalnych prawników zajmujących się kompleksową obsługą postępowań upadłościowych.
⠀
Niemożność spłaty zobowiązań pieniężnych przez dłużników może wynikać z różnych powodów. Najczęściej dotyczy to sytuacji, w których doszło do utraty płynności finansowej np. w wyniku cofnięcia koncesji na działalność, której nie można prowadzić bez posiadania określonych dokumentów licencyjnych. Jeśli opóźnienia w spłacaniu ciążących na danym podmiocie długów wynoszą co najmniej trzy miesiące, to na ogół uznaje się, że w tych okolicznościach może zostać ogłoszona upadłość przedsiębiorcy.
W przypadku osób prawnych (także tych „ułomnych”) przyczyną niewypłacalności może być nadmierne zadłużenie, które występuje wtedy, gdy łączna kwota wszystkich należności przekracza wartość majątku danej jednostki organizacyjnej. Ten stan rzeczy musi utrzymywać się nieprzerwanie przez minimum dwa lata. W takiej sytuacji obowiązujące w Polsce przepisy z zakresu prawa upadłościowego zezwalają na wszczęcie odpowiednich procedur na drodze do zagwarantowania wierzycielom możliwości odzyskania należnych pieniędzy od zadłużonego podmiotu.
Warto mieć świadomość, że niewypłacalny przedsiębiorca nie zawsze może liczyć na faktyczne ogłoszenie upadłości firmy. Istotną przeszkodą na drodze do osiągnięcia tego celu jest zazwyczaj zbyt niska wartość majątku danej organizacji, która w praktyce uniemożliwia pokrycie wszystkich kosztów postępowania sądowego. Należy wspomnieć o tym, że przy tworzeniu wykazu składników majątkowych dłużnik powinien uwzględnić wszystkie nieruchomości i ruchomości (m.in. samochody, maszyny i urządzenia), a także środki pieniężne zgromadzone na firmowych kontach. Trzeba także wziąć pod uwagę ewentualne akcje i udziały w spółce oraz prawa autorskie i własności przemysłowej. Określeniem wartości wszystkich wspomnianych dóbr zajmuje się sąd, który nie musi przy tym korzystać z pomocy biegłych rzeczoznawców majątkowych.
Z oddaleniem wniosku o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej należy liczyć się także wówczas, gdy dłużnik ma tylko jednego wierzyciela, nawet jeśli przysługuje mu kilka wierzytelności wynikających z różnych tytułów. Warto jednak zdać sobie sprawę z tego, że zaległości finansowe względem jednego podmiotu często pociągają za sobą problemy ze spłatą należności wobec kolejnych kontrahentów. Jeśli jednak zadłużenie wobec jednego podmiotu wynika z przeznaczenia konkretnych funduszy na spłatę zobowiązań w stosunku do innych partnerów biznesowych, niewypłacalny przedsiębiorca musi mieć świadomość ciążącej na nim odpowiedzialności karnej wynikającej z tego tytułu.
Wniosek o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy powinien zostać złożony w Wydziale Gospodarczym Sądu Rejonowego właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności przez firmę, której wniosek dotyczy. Jeśli dłużnik jest właścicielem kilku zakładów znajdujących się w różnych regionach kraju i tym samym podlegających różnym sądom, właściwy będzie każdy z tych sądów. Natomiast jeżeli dłużnik nie posiada przedsiębiorstwa w Polsce, wniosek należy złożyć do sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedziby dłużnika. Jeśli nie ma możliwości ustalenia, do którego sądu należy skierować wniosek, właściwym będzie ten, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika. Sprawdź wolne terminy konsultacji.
Łączna suma kosztów związanych z przeprowadzeniem postępowania upadłościowego firmy obejmuje:
Z uwagi na fakt, że ogłoszenie upadłości to jedyna przyczyna rozwiązania stosunku pracy, za którą w żaden sposób nie odpowiadają pracownicy, każdy z nich powinien otrzymać jednorazowe świadczenie pieniężne w formie odprawy. Należy jednak zwrócić uwagę na to, że nie w każdym przypadku takie świadczenie przysługuje.
Upadła firma jest zobowiązana do wypłaty odprawy, jeśli zatrudnia co najmniej 20 pracowników i jeżeli w okresie nieprzekraczającym 30 dni stosunek pracy zostaje rozwiązany z co najmniej:
⠀
W normalnych warunkach umowa o pracę nie może zostać wypowiedziana osobie ciężarnej, jednak likwidacja firmy w wyniku ogłoszenia upadłości stanowi wyjątek od tej zasady. Od daty wydania przez sąd upadłościowy postanowienia o upadłości ochrona kobiet w ciąży zostaje uchylona, ale zwolnionej w ten sposób pracownicy (o ile jest zdolna do pracy i nie zapewniono jej innego zatrudnienia) przysługuje do daty porodu zasiłek wypłacany przez ZUS w wysokości 100% kwoty zasiłku macierzyńskiego.
Ponadto upadły pracodawca ma obowiązek wydać takiej pracownicy świadectwo pracy, w którym przyczyną rozwiązania stosunku pracy musi być upadłość firmy.
Podstawową konsekwencją jest utrata majątku firmy, który staje się masą upadłościową, służącą zaspokojeniu roszczeń wierzycieli. Jeśli została ogłoszona upadłość układowa z możliwością zawarcia układu, zarząd nad majątkiem wchodzącym w skład masy upadłościowej może sprawować upadły, ale wyłącznie pod kontrolą wyznaczonego przez sąd nadzorcy, choć częstą praktyką jest także przekazanie masy upadłościowej zarządcy. W przypadku tego rodzaju postępowania upadłościowego wszystkie postępowania zabezpieczające oraz egzekucyjne prowadzone wobec upadłego są zawieszane.
W sytuacji, gdy ogłoszona została upadłość likwidacyjna, upadły całkowicie traci prawo do zarządzania i korzystania w jakikolwiek sposób z majątku wchodzącego w skład masy upadłościowej. Musi przekazać syndykowi wszystkie dokumenty związane z prowadzoną działalnością, majątkiem i rozliczeniami. Ma również obowiązek wskazać cały swój majątek. W przypadku tego rodzaju upadłości zawieszone zostają postępowania egzekucyjne, które zostały rozpoczęte przed ogłoszeniem upadłości.
⠀
W przypadku upadłości likwidacyjnej mamy do czynienia z działaniem, którego celem jest zaspokojenie roszczeń wierzycieli, a także zbycie majątku przedsiębiorstwa tak, aby pokryć wszystkie zobowiązania. Innym rozwiązaniem jest taka odmiana upadłości firmowej, której celem jest zawarcie układu. W takim przypadku przedsiębiorca może w dalszym ciągu prowadzić swoją działalność, a wspomniany układ naprawczy musi być zawarty z wierzycielami. Zasady zawierania układu przypominają zasady obowiązujące w ramach postępowania restrukturyzacyjnego. Kluczowe znaczenie ma moment zdecydowania się na układ naprawczy, aby możliwe było jeszcze zadbanie o płynność finansową danej firmy.
Po zakończeniu postępowania upadłościowego osoba nie traci osobowości prawnej i wciąż może zajmować się prowadzeniem działalności gospodarczej. W niektórych przypadkach po wykonaniu planu spłaty i wykreśleniu upadłego z rejestru przedsiębiorców KRS możliwe jest zachowanie pozostałego majątku oraz nierozwiązywanie spółki czy firmy, jednak wyłącznie pod warunkiem uprzedniego zaspokojenia w całości długów wobec wierzycieli. Co oczywiste, relacje z kontrahentami najprawdopodobniej nie będą już tak dobre, co może ostatecznie doprowadzić do likwidacji firmy. Z wymienionych względów ogłoszenie upadłości należy zawsze uznać za ostateczność. Poznaj wszystkie możliwości ochrony firmy.
Sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli nie ma zagrożenia utraty przez dłużnika zdolności do wykonywania jego wymagalnych zobowiązań pieniężnych w niedługim czasie. Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów.
Postępowanie upadłościowe jest niezwykle sformalizowane i rygorystyczne. To ostateczność, gdyż już nie ma perspektyw na utrzymanie przedsiębiorstwa, szczególnie gdy wierzyciele odmówili zawarcia ugody na etapie restrukturyzacji. Zgłoszenie wniosku o upadłość przedsiębiorcy i uzyskanie upadłości wiąże się z niewątpliwą korzyścią, jaką jest umorzenie postępowań egzekucyjnych. Pozwala to na przynajmniej początkowe uspokojenie sytuacji finansowej i skupienie się na prawidłowym przeprowadzeniu dalszych etapów postępowania upadłościowego.
W ramach tego obszaru doradzamy w kwestiach prawnych, tworzymy strategię prowadzenia postępowania upadłościowego, przygotowujemy pełną dokumentację i sporządzamy wniosek o upadłość przedsiębiorcy oraz reprezentujemy klienta w postępowaniu upadłościowym.